Η Αδικία της Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης: Το εργασιακό μέλλον της Δυτικής Μακεδονίας (άρθρο της Ελισσάβετ Παναγιωτίδου)

Κατά την διάρκεια των ετών της κρίσης, οι πολίτες εξοικειωθήκαμε στην καθημερινότητα μας με έννοιες που χρησιμοποιούσαν οι πολιτικοί για να αποφορτίσουν συναισθηματικά τις κοινωνικές συνέπειες των μέτρων που επρόκειτο να λάβουν. Κάποιες από αυτές της έννοιες είναι η «απολιγνιτοποίηση» και η «δίκαιη μετάβαση».

Το πρόγραμμα της απολιγνιτοποίησης της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής προβλέπει την δέσμευση της Ελληνικής Κυβέρνησης για απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων έως το έτος 2028, ενώ η δίκαιη μετάβαση σημαίνει ότι οι άμεσα θιγόμενες περιοχές θα πρέπει να αναπτύξουν άλλες μορφές ενέργειες με την ταυτόχρονη όμως λήψη μέτρων που θα μειώνουν ή θα εκμηδενίζουν τις οικονομικές, κοινωνικές και εργασιακές συνέπειες από την αλλαγή αυτή.

Η αλήθεια είναι ότι η «δίκαιη» αυτή μετάβαση επί της ουσίας δεν είναι τίποτα άλλο από την βίαιη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της περιοχής. Καταρχήν χαρακτηρίζεται ως εμπροσθοβαρής, δηλαδή γίνεται πολύ πιο νωρίς από ότι το χρονοδιάγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει θέσει για αυτήν. Δεύτερον, το παραμύθι της πράσινης ενέργειας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα αφήγημα προκειμένου να εξυπηρετηθούν ταχύτατα συμφέροντα εταιρειών που ασχολούνται με την ανάπτυξη και εκμετάλλευση ανανεώσιμών μορφών ενέργειας. Και αυτό διότι η Ελλάδα συμμετέχει σχεδόν μηδενικά στην εκπομπή ρύπων.

Την ίδια στιγμή κανένα σχέδιο δεν απαντά στη διασφάλιση των θέσεων εργασίας και στη διασφάλιση της τεχνογνωσίας του εργατικού δυναμικού των ενεργειακών περιοχών. Και αυτό συμβαίνει γιατί πολύ απλά τους κυβερνώντες δεν τους ενδιαφέρει. Άλλωστε ποιά μέτρα εκτός από την επιδοματική πολιτική λάβανε για την υψηλή ανεργία της Δυτικής Μακεδονίας;

Η εθνική πολιτική, όχι μόνο απλώς αντιγράφει τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές, όπως άλλωστε αυτές αποτυπώθηκαν στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος, ΕΣΕΚ αλλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο μετατοπίζει το χρονοδιάγραμμα της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα πολύ νωρίτερα από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό χρονοδιάγραμμα. Η περιοχή μας είναι πάλι «φιλέτο» των «λίγων» αυτήν την φορά γιατί εδώ υπάρχουν τα δίκτυα.

Οι συνέπειες της αποβιομηχανοποίησης της Δυτικής Μακεδονίας δεν μπορούν να εξισορροπηθούν ούτε απλά με την καθιέρωση φορολογικών κινήτρων ούτε με την δημιουργία φωτοβαλταΐκών πάρκων, τα οποία ως γνωστόν δεν δημιουργούν καμία θέση εργασίας και αντιθέτως αχρηστεύουν την αγροτική γη της περιοχής. Ο πλούτος της περιοχής ήταν ότι είχε βιομηχανία και όπου υπάρχει βιομηχανία υπάρχει και εργατικό δυναμικό. Επίσης, ο πλούτος της περιοχής συμπυκνώνεται στην τεχνογνωσία του εργατικού δυναμικού της, η οποία δεν θα μπορεί να διοχετευτεί ούτε να μεταλαμπαδευτεί υπό αυτές τις συνθήκες.

Ακούμε συχνά ότι θα πρέπει να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας. Στην Κοζάνη μόνο έχουν χαθεί 17.000 θέσεις εργασίας. Πώς θα διασφαλιστούν 17.000 θέσεις εργασίας χωρίς βιομηχανική παραγωγή; Ο βιομηχανικός εργάτης δεν μπορεί να μετατραπεί ξαφνικά σε αγρότη και ακόμα και αν κάτι τέτοιο ήταν εφικτό ποιός θα είχε το δικαίωμα να ζητήσει από έναν άνθρωπο να αλλάξει τον επαγγελματικό του προσανατολισμό; Επίσης, όταν οι αγροτικές εκτάσεις και οι λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας έχουν ήδη καλυφθεί από φωτοβαλταΐκά, τα οποία αναπτύσσονται άναρχα και χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό για ποιά αγροτική ανάπτυξη μιλάμε; Είναι αξιοσημείωτο ότι το διαχρονικό αίτημα των κατοίκων της Δυτικής Μακεδονίας για αποκατάσταση και επαναπόδοση των εδαφών από την ΔΕΗ έχει ήδη απαντηθεί αρνητικά, αφού στα εδάφη των άλλοτε ορυχείων εγκαθίστανται τεράστια φωτοβολταΐκά (βλέπε ορυχείο Αμυνταίου).

Επομένως, τα όσα ακούμε από την Κυβέρνηση για ύπαρξη στρατηγικού σχεδιασμού ισχύει αλλά κατά ένα μέρος. Πράγματι υπάρχει διαχρονικός και στρατηγικός σχεδιασμός για να γίνει η Δυτική Μακεδονία «ενεργειακό φέουδο». Επομένως, η «δίκαιη» μετάβαση δεν είναι τίποτα άλλο παρά η μετάβαση στην «κοινωνία των λίγων». Αν οι φορείς, οι πολίτες και οι ευρύτερες παραγωγικές δυνάμεις της περιοχής δεν αντιδράσουμε σε αυτόν τον σχεδιασμό, που μετατρέπει την περιοχή μας σε επιχειρηματικό μονοπώλιο, ο οποίος θα εκτινάξει την ήδη υψηλή ανεργία στα ύψη, τότε η ιστορία για άλλη μια φορά θα γραφτεί για εμάς αλλά χωρίς εμάς.